ترس از ماهی یا ایکتیوفوبیا (Ichthyophobia)، در واقع به ترس غیرمنطقی، شدید و مداوم از هر نوع ماهی گفته می‌شود که پاسخ اضطرابی فوری ایجاد می‌کند. همچنین ماهی هراسی یکی از انواع اختلالات فوبیای خاص است که در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. عوامل مختلفی مانند تجربه ناگوار، رفتارهای آموخته شده و عوامل فردی می‌تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. این بیماران خود می‌دانند که ترس‌شان منطقی نیست، با این حال قادر به کنترل آن نیستند. خوشبختانه فوبیا درمان پذیر بوده و از روش‌های گوناگونی برای بهبود می‌توان بهره برد. در ادامه به علل، علائم و بهترین راهکارهای درمان فوبی ماهی خواهیم پرداخت.

منبع: ترس از ماهی | علت و درمان ترس از ماهی

ترس از ماهی

شدت ترس از ماهی شامل انواع ترس از ماهی خوراکی، ماهی آکواریوم، ماهی های وحشی و… ممکن است بسیار زیاد باشد. و منجر به اضطراب شدید شود. افراد مبتلا به ترس از ماهی، ترسی عمیق و غیرمنطقی از ماهی یا موقعیت‌هایی که در ارتباط با این حیوان است، دارند. با گذشت زمان، دایره این ترس گسترده‌تر خواهد شد. برای مثال فرد از تصویر ماهی یا شنیدن کلمه ماهی نیز خواهد ترسید. به دنبال گسترده شدن ترس، فرد رفتارهای خود را محدودتر می‌کند تا از مواجهه با ماهی اجتناب ورزد.

چه عواملی باعث ایجاد ترس از ماهی می‌شود؟

فوبیای مربوط به حیوانات (ترس از ماهی)، نوع متداولی از هراس‌های خاص است. با این حال، هنوز دقیقا مشخص نیست چه عواملی باعث ایجاد این فوبیا می‌شود. اعتقاد بر این است که عوامل زیر در ایجاد فوبی ماهی نقش دارند.

تجربیات منفی

ترس از ماهی ممکن است به یک تجربه پریشانی یا ناخوشایند مرتبط باشد. به عنوان مثال، مورد حمله ماهی در دریا واقع شدن، یا گرفتن بیماری مشترک با ماهی ها که ناشی از تماس با این حیوان بوده است. می‌تواند منجر به ترس از ماهی شود.

رفتارهای آموخته شده

فرد شاید بر اساس اطلاعاتی که دریافت می‌کند ترس از ماهی را یاد بگیرد. برای مثال مواردی مانند مشاهده ترس والدین از ماهی ها یا شنیدن اخبار مربوط به “حمله کوسه به کودکی در ساحل” به فرد می‌آموزد که برای محافظت از خود، باید از ماهی ها فاصله بگیرد.

عوامل فردی

هرکس ترس و اضطراب را به روش خاصی پردازش می‌کند. برخی از افراد ممکن است به طور طبیعی نسبت به سایرین، آمادگی بیشتری برای واکنش‌های اضطرابی نسبت به مسائل داشته باشند.

یادگیری و اطلاعات

شنیدن، خواندن و دیدن صحنه های خطرناک از حمله ماهی ها و یک وضعیت ناگوار، سبب بروز ترس از ماهی خواهد شد. برای مثال: در فیلمی حمله کوسه به مردی را مشاهده کرده اید.

ژنتیک

یکی از عوامل مهم در ایجاد فوبیاها ژنتیک است. ترس از ماهی نیز نوعی فوبیا است که به صورت ژنتیکی در بدن افراد پردازش می‌شود و این ترس را ایجاد خواهد کرد.

علائم و نشانه های ترس از ماهی چیست؟

علائم فوبیای ماهی می‌تواند شامل علائم روانی و جسمانی باشد. در صورتی که تمام این علائم یا برخی از آن‌ها برای حداقل 6 ماه، در فرد باقی مانده باشد، وی دچار اختلال ترس از ماهی یا فوبیای ماهی است.

علائم روانی

• احساس ترس و اضطراب شدید هنگام فکر کردن یا دیدن ماهی ها
• فرد با توجه به این که از ترس غیرمنطقی خودآگاه است اما احساس اضطراب غیرقابل کنترل دارد
• اجتناب از موقعیت‌ها و مکان‌هایی که ممکن است در آنجا ماهی وجود داشته باشد
• ترس از عدم کنترل خود
• فرار و احساس نیاز به فرار
• احساس اینکه غرق در استرس هستید اما توانایی کنترل آن را ندارید

علائم جسمانی

• افزایش ضربان قلب
• تعریق زیاد
• لرزش
• دلهره
• گرفتگی یا درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خشکی دهان

ترس از ماهی در کودکان

کودکان به خوبی بزرگسالان، قادر به بیان احساساتشان نیستند. از طرفی ممکن است آن‌ها نام احساسی که تجربه می‌کنند را به خوبی ندانند. علائم ترس از ماهی که در بالا اشاره شد، در کودکان، به صورت بی‌قراری، گریه، بدخلقی و یا سایر علائم دیده می‌شود.

روش‌های درمان ترس از ماهی

ایکتیوفوبیا همانند هر فوبیای خاص دیگر به میزان قابل توجهی به رواندرمانی پاسخ می‌دهد. از همین رو اگر ترس از ماهی برای‌تان دردسرساز شده است. و می‌خواهید آن را درمان نمایید، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کنید. رویکردهای مختلفی وجود دارد که روانشناسان به کمک آن‌ها در جلسات مشاوره به شما یاری می‌رسانند تا بر ترس خود غلبه کنید. در این میان رویکرد شناختی رفتاری و تکنیک‌های خاص آن نظیر مواجه سازی تدریجی از بیشترین اثربخشی برخوردار است که در ادامه برخی از آن‌ها را به طور مختصر شرح داده‌ایم. برای آشنایی با بهترین روش‌های درمان اضطراب شدید کلیک کنید.

درمان شناختی رفتاری

هدف درمان شناختی رفتاری تغییر شیوه تفکر و رفتار فرد در مورد موضوع ترس از ماهی است. یک متخصص بهداشت روان به واسطه تکنیک‌هایی با فرد همکاری خواهد کرد تا به وی در درک و مدیریت احساس اضطراب کمک کند.

در طول فرآیند درمانی، متخصصان این ایده را در فرد تقویت می‌کنند که ترس از ماهی به طور کلی بی خطر است. همچنین ممکن است تمرینات تنفس و ریلکسیشن را به فرد آموزش دهند تا بتوانند با فوبیای ماهی مقابله کنند.

بیشتر بخوانید : درمان قطعی فوبیا

مواجهه درمانی

مواجهه درمانی یکی دیگر از روش های درمان ترس از ماهی است. همانطور که از نام این روش درمانی پیداست، قرار گرفتن در معرض محرک استرس زا به صورت تدریجی یا یکباره است. هدف مواجهه درمانی این است که فرد با گذشت زمان پاسخ خود را تغییر دهد و به فرد در مدیریت بهتر احساس اضطراب کمک ‌کند. این روش درمانی اغلب با درمان شناختی رفتاری ترکیب می‌گردد.

غرقه سازی از روش‌های درمان ترس از ماهی

در این روش درمانی ترس از ماهی، فرد به طور ناگهانی و یکباره با تعداد زیادی ماهی، مواجه می‌شود. اکثر افراد در این شرایط به دلیل ترسی که احساس می‌کنند می‌خواهند موقعیت را ترک کنند. نکته مهم درمان این است که نباید به فرد اجازه ترک محیط داده شود. باقی ماندن فرد در این شرایط باعث تجربه یکباره اضطراب و درمان خواهد شد.

حساسیت زدایی منظم

عواملی نظیر غیراخلاقی بودن و مشکلاتی نظیر آن، باعث شد تا حساسیت زدایی منظم، بیشتر از غرقه سازی توجه درمانگران را به خود جلب کند. در این روش برای ترس از ماهی به فرد آموزش داده می‌شود. که با استفاده از تکنیک‌هایی نظیر انقباض و انبساط عضلات و یا تکنیک‌های تنفس منظم، اضطرابش را کنترل کند. بعد از یادگیری موفقیت آمیز این مسئله، فرد می‌بایست یک فهرست از عواملی که باعث ترس می‌شوند، به ترتیب اولویت مشخص کند.

در مرحله سوم، درمانگر فرد را با موضوعی که کمترین ترس را در وی ایجاد می‌کرده، مواجه می‌کند. و فرد باید بر اساس تکنیک‌هایی که آموزش دیده، با اضطرابش مقابله کند. هنگامی که وی توانست، اضطرابش را در این مرحله کنترل کند، مرحله بعدی فهرست به وی ارائه می شود. برای آشنایی با جدیدترین روش های درمان استرس کلیک کنید.

واقعیت مجازی

واقعیت مجازی درمان دیگری برای ترس از ماهی است. استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی در سال‌های اخیر، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در این تکنیک فرد با استفاده از واقعیت مجازی با موضوع ترسش رو‌به‌رو می‌شود. با توجه به امکانات واقعیت مجازی که باعث می‌شوند فرد تصور کند در همان محیط قرار گرفته. وی احساس می‌کند واقعا در میان ماهی ها قرار دارد. استفاده از واقعیت مجازی، باعث می‌شود که فرد با امنیت بیشتری با موضوع ترس مواجه شود. تحقیقات روانشناسی نشان می‌دهد که استفاده از این تکنولوژی به اندازه مواجهه واقعی سودمند است.

دارو درمانی

داروها معمولاً برای درمان فوبیای خاص استفاده نمی‌شوند. با این حال، در برخی موارد، آن‌ها ممکن است به صورت کوتاه مدت برای کمک به کاهش علائم اضطراب ترس از ماهی کمک کننده باشند. عمدتا از داروهای بنزودیازپین نظیر آلپرازولام و یا لورازپام که نوعی آرام بخش و داروی ضد اضطراب هستند برای افراد مبتلا به فوبی خاص استفاده می‌شود. همچنین داروهای بتا بلوکر، می‌تواند برخی از علائم جسمی مانند فشار خون بالا و ضربان قلب را کاهش دهد.

تکنیک تنفس عمیق

استفاده از تکنیک های تنفس عمیق، آرام سازی و مدیتیشن برای درمان ترس از ماهی تاثیر گذار است. در این روش درمانی، درمانگر به شما کمک خواهد کرد تا تکنیک های تنفس عمیق را آموزش ببینید.

کلام آخر

ترس از ماهی مانند ترس از ماهی های تزئینی، خوراکی و هر نوع ماهی بی آزاری امکان دارد که زندگی شما را مختل کند. مثلا زمانی که در محل کار یا جایی آکواریوم ماهی وجود دارد و یا برای تعطیلات به سواحل رفته اید نگران مواجهه با ماهی هستید. گاه فرد در رستوران با دیدن ماهی های سرخ شده دچار حمله می شود. با این وجود حضور شما در تمامی موقعیت ها با استرس همراه خواهد شد. پس باید به فکر راه درمان اساسی و درست باشید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت حضوری و تلفنی به مراجعان خدمات ارائه می‎دهد. برای‌کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه ترس از ماهی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره استرس با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

منبع: ترس از ماهی | علت و درمان ترس از ماهی